شکاف‌های ناحیه دهانی – صورتی شامل تعدادی ناهنجاری‌های مادرزادی هستند که شایع‌ترین آنها، شکاف لب و شکاف کام می باشد. شکاف لب و کام با عدم پیوستگی بافت لب‌ها، نرم کام، سخت کام و استخوان آلوئولار مشخص می‌شود. این شکاف‌ها می‌تواند به صورت خفیف تا شدید در فرد دیده شود.
تغذیه یکی از مهم ترین چالش های نوزادان متولد شده با شکاف کام، می باشد. خوشبختانه، بیشتر مشکلات تغذیه ای ناشی از شکاف، می تواند به راحتی بااستفاده از سازگاری های غذایی خاص و دیگر مداخلات درمانی برطرف شود.
کام باز می تواند بر توانایی کودک در تغذیه از راه های مختلف تاثیر بگذارد. اول، می تواند اثر عمیقی بر مکانیسم دهانی-حرکتی و توانایی تولید فشار داخل دهانی منفی لازم برای مکیدن موثر داشته باشد. علاوه بر این، کام باز ممکن است در هماهنگی مکیدن، بلعیدن و تنفس در طول بلع، مشکل ایجاد کند. حفاظت ناکافی از راه هوایی در طول بلعیدن، سلامت تنفسی را به خطر می اندازد. در نهایت، ناامیدی والدین از چالش های تغذیه کودک، می تواند تاثیر منفی بر ارتباط والد-نوزاد داشته باشد.
شدت مشکلات تغذیه ای نوزادان مبتلا به شکاف، به نوع شکاف (لب یا کام) و شدت شکاف (یک طرفه یا دو طرفه؛ ناقص یا کامل) بستگی دارد. به طور کلی، هرچه شکاف کام گسترده تر باشد، احتمال بیشتری برای مشکلات تغذیه ای قابل توجه و تغذیه دهانی ضعیف خواهند داشت. از آنجایی که حجم غذای دریافتی باید برای افزایش وزن کافی قبل از ترمیم شکاف لب یا کام کافی باشد، شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات تغذیه ای باید انجام شود تا نوزاد بتواند مواد غذایی کافی برای رشد را دریافت کند.
شکاف کام منجر به یک حفره باز بین دهان و بینی می شود. بنابراین نوزاد قادر به ایجاد فشار منفی برای مکش شیر نیست. نوزادان با شکاف کام نرم و سخت، معمولا قادر به شیر خوردن با پستان مادر نیستند زیرا به سادگی قادر به ایجاد فشار منفی برای مکش نمی باشند. استفاده از مکمل، ممکن است در حمایت از تغذیه با شیر مفید باشد. به دلیل عدم توانایی در ایجاد مکش (فشار منفی) در این نوزادان، نیاز به استفاده از یک سری بطری‌های تغذیه‌ای اصلاح شده و مخصوص خواهد بود.
نوزاد با شکاف لب و کام به طور کلی در تمام جنبه های تغذیه به دلیل ناتوانی در چسباندن لب ها، ناتوانی در فشرده کردن نوک پستان به دلیل کام باز و عدم توانایی در تولید مکش (فشار منفی)، مشکل دارد. ریفلاکس بینی-حلقی نیز وجود دارد. تغذیه سینه ای معمولا در این گروه از نوزادان ممکن نیست. همانند نوزادان دارای شکاف کام به تنهایی، استفاده از روش های تغذیه کمکی معمولا برای تغذیه موفق ضروری است.
شایع ترین علائم اختلال بلع در شکاف لب و کام شامل مواردی همچون: کاهش حساسیت دهانی، تأخیر در بلع حلقی، آسپیراسیون، سرفه، خفگی و استفراغ در حین یا بعد از بلع وعده‌های غذایی است.
توانبخشی بلع نوازادان با شکاف لب و کام بسیار اهمیت دارد. درمان کاری تیمی می باشد که شامل گفتاردرمان، متخصص ارتودنتیست، متخصص اطفال، متخصص گوش و حلق و بینی و جراح می‌باشد. نقش گفتاردرمانگران برای درمان اختلال بلع در شکاف لب و کام بسیار مهم است زیرا این متخصصان توانایی‌های دهانی – حرکتی، آمادگی برای تغذیه‌ی ایمن را ارزیابی می‌کنند و در صورت لزوم تکنیک‌هایی برای تسهیل تغذیه و بلع ارائه می‌دهد. براساس نوع و شدت شکاف های ناحیه دهانی- صورتی، درمان‌های مختلفی ارائه خواهد شد.
رفرنس:
- Kummer A. Cleft palate and craniofacial anomalies: effects on speech and resonance USA: Thomson Delmar Learning, 2020.
