هر گونه نقصی در ساختار یـا عملکرد میتواند مسبب مشکلاتی در فعالیت هاي غذاخوردن مثل جویدن، بلعیدن و نوشیدن شده و با تأثیر بر رشد آموزشی، اجتماعی و ذهنی، منجر به مشکلات بهداشتی و پزشکی جدي شود. مشکلات خوردن و بلعیدن کودکان ممکن است ناشی از عوامل رفتاري، حسی – حرکتی، دهانی و پزشکی باشد. مشکلات پزشکی شامل زودرس بودن، نابسامانی هاي عصبی -عضلانی، ناهنجاري هاي ساختاري، بیماري هاي معدي- مروي، آلرژي هاي غذایی و تراکئوستومی (یک عمل جراحی که طی آن دهانه نای (لوله تنفسی) برش داده می شود و لوله ای جهت کمک به تنفس درون آن قرار داده می شود) می باشد. مشکلات خوردن بین افراد کم توان ذهنی، شیوع بالایی دارد. حـدود 1/3 از کودکان کم توان ذهنی و نزدیک به 80 درصد از بزرگسالان با عقب ماندگی ذهنی شدید تا عمیق، این مشکلات را نشان می دهند. سندرم داون اختلالی است که منجر به عقب ماندگی ذهنی و رشدي شده و مشکلات تغذیه اي نامناسب ایجاد می کند. مطالعات، شیوع مشکلات خوردن در کودکان سندرم داون را حدود 50-80 درصد گزارش کرده اند.
بیشتر کودکان سندروم داون، تفاوت هاي ساختاري، آناتومیکی و دهانی- حرکتی از قبیل بزرگ بودن زبان، کوچک بودن حفره دهان، تون عضلانی پایین، حرکات غیرطبیعی زبان و عدم هماهنگی عملکرد بلع و مکیدن دارند که آنها را مستعد مشکلات خوردن خواهد کرد. به عنوان مثال تون عضلانی پایین بر دامنه حرکات دهانی اثر گذاشته و میتواند باعث ضعف در عملکرد مکیدن، بلعیدن و بسته شدن لبها و ریفلاکس معدي- مروي شود. همچنین کوچک بودن حفره دهانی منجر به بیرون آمدن زبان و در نتیجه، ایجاد مشکل در مرحله دهانی بلع می گردد. بزرگی زبان نیز باعث مشکلات تنفسی، جویدن و گفتاري خواهد شد.
کودکان سندرم داون به دلیل تون عضلانی پـایین و مشکلات در هماهنگی عضلات صورت و دهان، مشکلات زیادي در جویدن و قورت دادن غذا دارند. مشکلات خوردن افراد سندرم داون به دلیل عملکرد ضعیف عضلانی آنها، حتی در سنین مدرسه شیوع بالایی دارد، ولی با افزایش سن، رفتارهاي تطابقی و عملکردهاي عضلانی افراد سندرم داون بهتر و به همین دلیل، میزان مشکلات خوردن آنها کاهش می یابد.
در صورتی که فرزند شما نیز دارای سندروم داون می باشد، جهت ارزیابی فرآیند بلع او، به گفتاردرمان متخصص در حیطه بلع مراجعه کنید. ما در کلینیک رسا به ارزیابی و درمان تخصصی اختلالات بلع می پردازیم.
رفرنس:
- رضایی محمد، راشدی وحید ، حیدری عطا.بررسی مشکلات خوردن در کودکان سندرم داون. مجله علوم پزشکی کرمانشاه 1392؛ 16(8): 682-684.
